Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na (TİHEK) Açıkça Soruyoruz!

Kurumunuz 6701 Sayılı Kanun ile; işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmek ve bu konuda ulusal önleme mekanizması işlevini yerine getirmekle görevlendirilmiştir. Kanun, Kurumunuzu bireysel başvurular almak, re’sen incelemeler yapmak ve kapalı kurumlara düzenli inceleme ziyaretler yapmakla sorumlu tutmuştur.

M.B; ağırlaştırılmış müebbet cezası almış, verem hastası Roman bir mahkumdur. M.B hükümlü olarak bulunduğu Keskin T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’ndan 2021 yılında TİHEK’e başvuruda bulunmuştur. Başvurusunda kötü muamele ve işkence gördüğünü; 2 yıl boyunca tek kişilik mekanda tutulmak, sağlık hakkına erişememek, haberleşme hakkının engellenmesi, havalandırmaya çıkarılmamak, dilekçe hakkının kullandırılmaması ve açlık grevi yaptığı gibi bir dizi şikayette bulunmuştur Ancak M. B, 08/08/2022 tarihinde Keskin T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda hayatını kaybetmiştir.

Kurumunuz M.B’nin bu başvurusuna ilişkin olarak aradan tam iki yıl geçtikten sonra 10/01/2023 tarihinde verdiği 2023/05 sayılı karar ile kötü muamele yasağının ihlal edilmediğine karar vermiş ve karar web sitenizde yayınlanmıştır.

Kurumunuz, Ulusal Önleme Mekanizması görevi kapsamında acil olarak harekete geçmek zorunda olduğu, kapalı kurumda bulunan ve işkence ve kötü muamele yasağının ihlali ile ilgili 2021 yılında başvuru yapan M.B ‘nin bu başvurusunun iki yıl boyunca bekletilmesinin gerekçesi nedir?
Kurumunuzca, M.B’nin başvurusundan sonra inceleme yapmak için Keskin T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’na ziyaret yapılmış mıdır?
Cezaevi ziyareti yapıldı ise bu ziyaret hangi tarihte yapılmıştır? Ziyaret sırasında M.B ile görüşülmüş müdür?
Kararınızda yer verdiğiniz resmi yazışmalardan yapılan alıntılarından M.B’nin verem hastası olduğu anlaşılmaktadır. Kurumunuz M.B’nin kaldığı fiziki koşulları görmeden, bu koşulların verem hastaları için uygun olup olmadığına ilişkin uzman görüşüne başvurmadan; ihlal yapılmadığı sonucuna nasıl ve hangi gerekçelerle karar vermiştir?
Kararınızda M.B’nin cezaevi idaresi tarafından alınan kararla havalandırmaya çıkarılmadığı belirtilmektedir. Verem hastalarının temiz havaya ve güneş ışığına olan ihtiyacı olduğu çok basit bir tıbbi gerçek iken, cezaevi idaresinin havalandırmaya çıkarmama kararı M.B yaşamını yitirmesinde etkili olmuş olabilir mi?
M.B’nin cezaevi görevlileri tarafından tarafından saldırıya uğradığı iddiasına, cezaevi yönetimi tarafından kameraların 24 saat kayıtta olduğu şeklinde cevap verilmiştir. Kurumunuz bu kamera kayıtlarını izlemiş midir?
Yine bu durumla ilgili olarak çeşitli kararlarınızda yer alan kapalı kurumda bazı noktaların kamera açısı dışında kalması tespiti, M.B vakasında da söz konusu olabilir mi? Keskin Cezaevi kameralarının cezaevi içindeki hangi noktaları görüp görmediği kurumunuzca tespit edilmiş midir?
Kararınızda M.B’nin “iddiaları ve Kurumdan alınan bilgi ve belgeler doğrultusunda başvuranın iddialarını destekleyecek herhangi bir delil sunamadığı anlaşılmıştır” ifadesi bulunmaktadır. Kurumunuz cezaevinde bulunan kişilerden işkence ve kötü muamele iddiasında bulunurken hangi delilleri sunmasını beklemektedir?
M.B başvurusunda sorunlarının çözümü amacıyla açlık grevi yaptığını belirtmiştir. Kararınızda Bu duruma ilişkin “Kurumdan alınan bilgi ve belgeler göz önüne bulundurulduğunda; başvuranın iaşe olarak dağıtılan yemeği çeşitli zamanlarda almış olduğu anlaşılmıştır.” ifadesi yer almaktadır.Buradaki “çeşitli zamanlar” ifadeniz M.B açlık grevi yapmadığı anlamına mı gelmektedir? Yoksa M.B’nin zaman zaman açlık grevi yaptığı anlamına gelmektedir?
Kurumunuzca M.B’ye verilen yemeklerin verem hastalarının ihtiyaç duyduğu gıda gereksinimini karşılayıp karşılamadığına ilişkin bir inceleme yapılmış mıdır?
Başvurudan 2 yıl sonra karar verirken M.B’nin 08/08/2022 tarihinde Keskin T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda hayatını kaybettiğinden haberdar mıydınız? Haberdar iseniz 10/01/2023 tarih 2023/05 sayılı kararınızda M.B’nin ölümüne dair bilgilere yer vermeme sebebiniz nedir?
M.B’nin yaşamını kaybettiği bilgisine sahip iseniz, bu haberi aldıktan sonra avukatı veya ailesi ile iletişime geçtiniz mi?
M.B’nin Roman olduğu bilgisine sahip misiniz? M.B vakasını değerlendirirken bu nedenle ayrımcılığa uğrama riskinin olabileceğini göz önünde bulundurdunuz mu?
Yukardaki konularla ilgili kurumunuzca yapılmış araştırma ve tespitler var ise, bahsi geçen kararınızın bütünüyle cezaevi idaresi ve ilgili diğer resmi kurumlarla yapılan resmi yazışmalara dayanmasını nasıl açıklıyorsunuz?
Kurumunuzca, M.B başvurusunda yer alan, Keskin T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda işkence sonucu ölen mahkumlar hakkında sahte raporlar düzenlenerek düşerek ölmüş gibi gösterildikleri iddialarına ilişkin herhangi bir araştırma yapılmış mıdır?
Kararınızda M.B’nin bu iddiası ile ilgili olarak “makul şüphenin ötesinde bir kanıt sunmadığı anlaşıldığından soyut nitelikteki iddianın “kabul edilmez” olduğu kanaatine varılmıştır.” Denmektedir. Kurumunuz bu kadar ağır bir iddiayı araştırmak için “makul şüphe”yi yeterli saymamakta mıdır?
Böyle bir araştırma yapıldı ise son 3 yılda Keskin T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda hayatını kaybeden kaç mahkum olduğu bilgisine sahip misiniz?
Bu sorular çerçevesinde M.B başvurusu ile ilgili tüm bilgileri kamuoyuna açıklayacak mısınız?

Türkiyeİnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun M.B hakkında verdiği karara buradan ulaşabilirsiniz.

Eşitlik İzleme Merkezi – Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği – Romani Godi