Yazının Adı: Tırsî Dîvanî’nda Çingeneler
Yazarın Adı: Arş. Gör. Murat Aslan
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Özet:
Şair, kendi döneminin ve toplumunun adamı olması dolayısıyla ister istemez kendi sosyal çevresini şiirlerine yansıtır. Edebi eser, ortaya çıktığı zaman ve coğrafyaya ait inanç, düşünce, kültür ve yaşam tarzının temelleri üzerinde yükselir. Klasik Türk Edebiyatına ait eserler de, söz konusu edebi eserlerin dışında tutulamaz. Bu nedenle bütün divanlarda toplumsal konularla ilgili malzeme bulunabileceğini söyleyebiliriz; ancak bazı divanlarda söz konusu malzemeler diğer divanlara nispetle oldukça fazladır. Tırsî Divanı bunlardan biridir. 18. yüzyıl şairlerinden İbrahim Tırsî, eserinde kendi döneminin çarpıcı manzaralarını sunan bir şair olarak, toplumsal çevresini, günlük yaşamı ve o dönemin kültürünü yansıtan pek çok beyte yer vermiştir. Giyim kuşamdan yemeklere, müzikten meslek dallarına dair pek çok konuya değinmiştir. Bu konulardan biri de Çingenelerdir. Şair, sosyal çevresinde şahit olduğu olaylardan ve toplumun algılarından yola çıkarak zihninde bir Çingene imgesi oluşturmuş ve bunu şiirlerine alaycı ve esprili bir üslupla yansıtmıştır. Ona göre Çingeneler, orucu kuru ekmekle tutacak kadar fakirdir; hamamdan peştamalı çalacak kadar hırsız ve güvenilmezdir. Çadırlarda yaşarlar, bakla falı bakarlar. Alışverişte sahtekârdırlar, kavgada ise korkaktırlar. Ağızları bozuktur, sefil bir hayat yaşarlar. Makalemizde amacımız, sosyal meselelerin divan şiirine nasıl yansıdığını Tırsî Divanı örneğinde ve Çingeneler konusu çerçevesinde göstermektir. İnceleme, Tırsî Divanı‟nda çingane, çingan, çingene ve kıptî kelimelerinin taranması sonucu ulaşılan 19 beyit üzerinden yapılacaktır
Anahtar Kelimeler: Tırsî, Çingeneler, Divan Şiiri, Kültür, Sosyal Hayat
Tamamını okumak için tıklayınız.
Bu çalışmada geçen ifadeler çalışmayı yürüten yazarın kendisine aittir.
