ŞUBAT 2023 DEPREMLERİ SAHA ZİYARET RAPORU YAYINDA!
6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen depremde Roman toplulukların insani yardımlara ve devletin depremzedelere yönelik desteklerine erişimde karşılaştıkları ihlaller ve ayrımcılığın ortaya çıkarılması amacıyla hazırladığımız “Şubat 2023 Depremleri Saha Ziyaret Raporunda” bulunan bulgular ve öneriler kısmı rapora dair genel bir izlenim oluşturmaktadır.
Bulgular:
İzleme çalışması kapsamında ziyaret edilen Adana, Adıyaman, Hatay, Gaziantep, Malatya ve Şanlıurfa illerinde Roman toplulukların bulunduğu çadır alanları ve Roman mahalleler ziyaret edilmiştir. Gözlem heyetlerinin
ziyaret edilen alanlara ilişkin genel gözlemleri şöyledir
- Adıyaman, Hatay ve Gaziantep illerinde halen çadır kent veya konteyner kentlere yerleştirilmeyen Roman depremzedeler bulunduğu tespit edilmiştir. Bu illerde bazı alanlarda halen atık malzemelerden yapılan derme çatma çadırlarda kalan Roman depremzedeler bulunmaktadır.
- Roman mahalleleri etrafında kurulan çadır alanlarında hijyen koşulları bulunmamakta ve özellikle çocuk sağlığı bakımından risk yaratan bir ortam oluşmaktadır.
- Romanların kendi olanakları ile oluşturdukları çadır alanlarında temiz su, tuvalet ve duş olanakları bulunmamaktadır.
- Özellikle 0-3 yaş çocuklar için sağlıklı beslenme açısından gerekli gıdalara erişimin çok düşük olduğu için küçük bebeklere şekerli su/çay verilmek zorunda kalınmaktadır
![]()
- Bebekli ailelerin çocuk bezi, kadınların hijyenik ped ihtiyaçları yeterli düzeyde karşılanmamaktadır.
- Çocukların kitap ve oyuncaklara ihtiyacının olduğu gözlenmiştir.
- Okur yazarlık oranının düşüklüğü nedeniyle deprem ile ilgili her türden bilgi Roman toplulukları içinde yaygınlaşamamakta ve bu durum desteklere erişimi olumsuz etkilemektedir.
- Hurdacılık yaparak gelir elde Romanların hurdacılığın yasaklanması sebebiyle tüm gelirlerini kaybettikleri gözlenmiştir.
- Topluluk içinde bilgi ve internete erişimin sınırlı olması nedeniyle bazı
- Roman depremzedeler hak sahipliği vb. resmi başvurularını yapamamıştır.
- Roman ailelerinin kalabalık olması sebebiyle özel alan sıkıntısı yaşayan Roman kız çocukları dolaylı yollarla çocuk yaşta evlilik riski altındadır.
- Evli olanların ebeveynleriyle aynı konutu paylaşması nedeniyle hak kayıpları yaşanmaktadır.
- Kadınlar ve çocuklar için rehabilitasyon çalışmalarının yapılmadığı veya yeterli olmadığı gözlenmiştir.
Öneriler
Kısa Vadeli Öneriler
- Yapılacak konutlar Romanların kültürel özelliklerine ve yaşam biçimlerine uygun biçimde yapılmalıdır.
- Yapılacak konutlar için depremzede katkısı olarak tahsil tutarlar ailelerin ekonomik koşullarına uygun olmalı ve düzenli gelir elde edemeyen
- Romanlar için özel bireysel ödeme planları yapılmalıdır.
- Depremzede Romanlar için hane gelir analizleri yapılarak analiz sonuçlarına göre kira destek programları oluşturulmalıdır.
- Yeterli gelire sahip olmayan depremzede Roman kadınlar, kız çocukları, yaşlılar ve engelliler için gelir destek programları oluşturulmadır. Üniversite öğrencisi olan veya üniversiteye yeni başlayan Depremzede Roman gençlere barınma ve eğitim destekleri sağlanmalıdır.
- Özellikle çocuklar ve kadınlar için psikolojik destek programları oluşturulmalıdır.
- Sosyal güvencesinin olup olmadığına bakılmaksızın depremde uzuv kaybı yaşayan Romanların ortez, protez ve sağlık giderleri devlet tarafından karşılanmalıdır.
- Deprem illerinde son iki yıl içinde doğan tüm çocuklar kapsamlı sağlık taramasından geçirilmelidir.
- Deprem bölgesindeki 0-2 yaş çocuklar ve annelerine beslenme desteği programı uygulanmalıdır.
- TİHEK, doğal afetlerde dezavantajlı grupların temel haklara erişimini sahada izlemeli ayrımcılık vakaları ile ilgili resen inceleme yapmalıdır.
- Deprem sürecinde sosyal medya ve diğer kitle iletişim araçlarına yansıyan işkence ve kötü muamele olayları hakkında soruşturma açılmalıdır. Özel bir riski taşımayan alanlardaki yıkılan Roman mahalleleri aynı alana
yeniden inşa edilmelidir. - Deprem nedeniyle çalışamayacak duruma gelen Romanlar için rehabilitasyon hizmetleri sağlanmalı ve gelir destek programları oluşturulmalıdır.
- Bilgiye erişim zorluğu nedeniyle süreye bağlı desteklere başvuru yapamayan Romanlar için erişilebilir yöntemlerle başvuru yapma olanağı tanınmalıdır.
Risk Durumlarında Alınması Gereken Öneriler
- Doğal afetlerle ilgili strateji ve ulusal eylem planlarının hazırlanmasına dezavantajlı gruplarla ilgili çalışmalar yürüten STÖ’ler dahil edilmelidir.
- AFAD ulusal deprem müdahale planlarına Romanlar ve diğer tüm dezavantajlı gruplarla ilgili özel önlemleri dahil etmelidir,
- İnsani yardım organizasyonu yapan kamu kurumları ve STÖ’ler için ayrımcılık yasağı çerçevesi oluşturulmalı ve yardım sürecinin her aşaması izlenmelidir.
- Doğal afetlerde valilikler bünyesinde kurulan koordinasyon merkezlerine dezavantajlı gruplarla çalışan STÖ’lerin katılımı sağlanmalıdır.
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından hazırlanan Roman Vatandaşlara Yönelik Eylem Planı’na olağanüstü hallerde uygulanacak stratejik hedefler ve eylemler dahil edilmelidir.
- Başta İstanbul olmak üzere Türkiye’de deprem riskli illerde yaşayan Romanlara ait konutlara deprem dayanıklılık testleri ve hane gelir analizleri yapılmalıdır.
- Romanlara ulusal azınlık statüsü tanınmalıdır.
Raporun Tamamı için:
