Bulgaristanlı Romanlar
Kalderasha
Bu topluluğun adı Romen kelimesi kaldera (kazan) dan gelir ve doğrudan geçmişte erkeklerin geleneksel zanaatı olan bakır işlemeciliği ile ilgilidir. Kalderasha grubuna mensup çoğu aile 1975– 1976 yılına kadar Yugoslavya ve Macaristan’a komşu ülkelerde zanaatını sürdürmekteydi. Genel olarak bugün kalderashiler ayrı mahallelerde değil özellikle 1989’dan sonra Bulgar nüfusunun yoğun olduğu yerlere dağılmış durumdadır (Varna, Filibe, Sofya). Kalderaslar Sırp veya Macar Romanı olarak bilinmektedir ve muhtemelen en yakın akrabaları Romanya ve çevresinde ikamet etmektedir. Kalderashiler Romence diline ait kuzey (veya yeni) Vlach lehçesini konuşurlar.
Kalaycı
Roman gruplarının sınıflandırılmasında Kalaycı Romanları, Daskan Romanı, Horahan Romanı ve Kalderas Romanlarından farklıdır.
Bunun nedeni kuzeydoğu ve güneybatı Bulgaristan’da yaşayan alt grupların Müslüman olmasıdır; güneybatı ve orta güney
Bulgaristan’da yaşayanlar (Trakya kalaydjileri olarak da bilinir) Ortodoks Hristiyanlardır; kuzeybatı Bulgaristan’daki Kalaycı Romanları ise geçmiş Müslüman bağlılıklarının anısına sahiptirler, ancak aslında Müslüman gelenek ve geleneklerine göre yaşamlarına devam ederler. Faklı coğrafi bölgelerdeki kalaycıları birleştiren unsurlar arasında; bir bölgede yaşamaları, geleneksel kalaycı mesleğini devam ettirmeleri, farklı bölgelerdeki kalaycı gruplarının Vlaha lehçesi olmak üzere kullandıkları dilde çok sayıda Türkçe kökenli kelimelere sahip olması şeklinde açıklanabilir. Dil benzerliğine rağmen Trakyalı kalaycılar ve diğer kalaycılar farklı dini bağlılıklar nedeniyle birbirleriyle evlenmezler.
Rudari / Ludari
Çoğunlukla Filibe, Stara Zagora, Nova Zagora, Burgaz, Varna, Dobriç, Veliko Tarnovo ve Pleven’in kırsal bölgelerinde çevredeki nüfusun Romen çingeneleri olarak adlandırdığı gruptur. Bu topluluğun temsilcileri yerel lehçeye bağlı olarak kendilerini rudari veya ludari olarak adlandırır. Karakteristik el sanatlarından dolayı çevrelerindeki nüfus için daha çok kopanari ve meçkari olarak da bilinirler. Nüfus sayımı ve sosyolojik çalışmalar sırasında rudari/rudariler genellikle Romenler, Vlasi veya Bulgarlar olarak tanımlanırken, her zaman kendilerini Romanlardan ayırmakta ısrarcıdırlar. Rudari/ludari Romen lehçesini kullanır. Nispeten ayrı etnik bölgelerde yaşarken Bulgar toplumunda, eğitim ve istihdam düzeyinin büyüklüğü açısından en entegre Roman grubudur(Pamporov, 2008: 14–17).
