Bulgaristan’da Roman Gruplar: Das Romlar
1. Das Romları
Günümüzde daskane Roman kelimesinin Bulgar dilindeki karşılığı Bulgar/Hristiyan anlamında kullanılır. Das kelimesi Osmanlı
döneminde hizmetçi anlamında kullanılmış ancak zamanla bu kelime Osmanlı tebaası içinde gyavur–kâfir gayrimüslim ile
ilişkilendirilmiştir. Bu genelleme kavramıyla yerel Bulgar lehçesinin önemli bir etkisi olan Balkan tipi Romani lehçelerinin farklı
zarflarını konuşan yaklaşık 26 alt grup ve Türk Çingeneleri arasında da 18 alt grup tanımlanmıştır (Tomova,1998: 329–355). Das
Romanlarının yaklaşık yarıdan fazlası kuzeybatı, orta kuzey Bulgaristan ile güneybatı Bulgaristan’da ki bölgelerde baskın nüfusa
sahiptir. Tercih edilen başka bir kimliğe sahip belirli alt gruplar içinde Gri güvercinler ve Tsutsumanlar bulunur.
1.1. Gri güvercinler
Güney Bulgaristan’ın güneydoğu ve orta kesiminde, Bulgarların (Bulgar çingenesi), Çingenelerin (Daskan Romann) ve Türker’in Gjaur çingenesi) olarak adlandırdığı gruptur. Kendilerine Asparuh Bulgarları veya eski Bulgarlar denir ve çevrelerindeki nüfus genellikle onları gri güvercinler veya demirci olarak tanımlar. Bu grup doğuda Maritza (Meriç) Nehri Vadisi boyunca olan nispeten yoğun bir aralıkta yaşar, batıda ise Çirpan şehrine kadar uzanırlar. Pazarcık, kuzeyde Stara Planina ve güneyde-Rodoplar’da da bu topluluğa ait bireyleri görmek mümkünüdür. Gri güvercinler kendi gruplarındaki evlilikleri tercih ederler ve tercih edilen kimlikleri gibi Bulgarlar hariç, ülkenin diğer etnik gruplarıyla evliliklerden kaçınırlar. Geleneksel olarak grubun temsilcileri Doğu Ortodok Kilisesi üyeleridir, ancak Evanjelik Pentekostal kiliseleri grubun yaşadığı bazı köylerde bulunmaktadır.
1.2. Tsutsuman
Kuzeybatı Bulgaristan’ın üç bölgesinde, Bulgarların (Bulgar çingeneleri veya vaftiz çingeneleri) Romanların ise (Tsutsumanlar) olarak adlandırdıkları gruba verilen isimdir. Doğu Ortodoks Hristiyan’ı olan Tsutsumanlar, Bulgarların gerçek Bulgar olarak kabul etmediği ve Romanların da gerçek Roman olarak kabul görmediği topluluktur. Anadilleri Bulgarcadır ancak konuşmalarında Romani kökenli birkaç kelimeyi korumuşlardır. Genel olarak tsutsumanlar etnik olarak ayrılmış bölgelerde değil Bulgar nüfusunun yoğun olduğu yerlerde dağılmış durumdadır. Bölgedeki diğer Romanlardan önemli ölçüde daha entegredirler, hane halklarının büyüklüğü, eğitim düzeyi ve işsizlik oranı
Bulgarlarınkine benzerdir (Pamporov, 2008: 15).
