Philomena Franz Kimdir?
1922’de Almanya’nın Biberach kentinde doğan Philomena Franz, toplama kamplarındaki deneyimlerini yazılı olarak kaydeden ilk Roman&Sinti kadındır. Almanya’da köklü kökleri olan, müzisyen ve sanatçılardan oluşan bir Sinti ailede büyüyen Franz, hayatının ilk yıllarında ailesiyle beraber şarkı söyledi ve dans etti. O döneme dair sevgiyle bahsettiği anılarının başında Paris’teki Lido ve Berlin’deki Kış Bahçeleri geliyordu.
Yaratıcılık ve özgürlük hayatı, 1930’ların sonlarında, ailesinin pasaportlarına ve daha sonra enstrümanlarına el konulduğu ve 1943’te Franz’ın Auschwitz’e sürüldüğü zaman sona erdi. Ravensbrück’ten başarısız bir kaçma girişiminin ardından Franz, 1945’te Wittenberge yakınlarındaki bir kamptan kaçtı ve ardından bir Alman çiftçinin yardımıyla hayatta kalmayı ve saklanmayı başardı. Savaştan sonra, ailesinin çoğunun kamplarda öldürüldüğünden haberdar oldu. Hayatta kalan Romanlar için imkanlar çok kısıtlıydı; bu yüzden Franz, ülkeyi gezen ve özgürleştirici birlikler için çalan bir grup oluşturmak için diğer Sinti müzisyenleriyle güçlerini birleştirdi.
Bu dönemde evlendiği ve beş çocuğu olduğu Oskar Franz ile tanıştı. Sonraki yıllarda şiddetli depresyon, tekrarlayan kabuslar ve sürekli geri gelen esaret duygusundan acı çektiğini anılarında yer verdi. Aynı zamanda, Sinti ve Romanların Holokost’ta maruz kaldıkları mağduriyetin resmi olarak tanınması ve tazmin edilmesi için mücadele eden isimlerin başında geliyordu.
1970’lerde oğullarından biri okulda ‘Zigeuner’ denilerek alay edildiğinde, Franz oradaki öğrenciler ve öğretmenlerle Holokost hakkında konuşmak zorunda hissetti. Toplama kamplarıyla ilgili anılarını bu şekilde anlatmaya ve anlatılara dönüştürmeye başladı.
1982’de çocuklar için yazdığı masalları Zigeunermärchen [Çingene masalları] adlı bir eserde topladı ve 1985’te Holokost’ta kaybettiği aile ve hayata dair anılarının yanı sıra Auschwitz’teki hapis deneyimini de defterine kaydetti. Zwischen Liebe und Hass – Ein Zigeunerleben adlı Otobiyografisini yayınladı.
1995’te Federal Almanya Cumhuriyeti’ninde Liyakat Nişanı ile onurlandırıldı ve 2001’de Almanya Avrupa Hareketi sivil toplum ağı tarafından ‘Frau Europas 2001’ seçildi.
29 Aralık 2022 yılında cesur ve mücadeleci ruhuyla her daim hatırlayacağımız Philomena Franz‘ı 100 yaşında kaybettik.
Sözleri bizlere her daim ışık olacak:
“Nefret ettiğimizde kaybederiz, sevdiğimizde zengin oluruz.”
Detaylı bilgi için: https://miholocausto.com/
https://www.romarchive.eu/en/collection/p/philomena-franz/
Belgesel için:
daha fazla okuma
Milton, Sybil. 1998. Hayatta Kalanlara Zulüm Yapmak. İçinde: Susan Tebbutt (ed.), Sinti ve Roma. Almanca Konuşan Toplum ve Edebiyatta Çingeneler. New York, Oxford: Berghahn, 35–47.
Zimmerman, Michael. 1996. Rassenutopie und Genozid. Nationalsozialistische Lösung der Zigeunerfrage. Hamburg: Hıristiyanlar.
